Muzeum Uniwersytetu Opolskiego
oraz Instytut Nauk o Polityce i Administracji
zapraszają na spotkanie

z prof. dr hab. Wiesławą Piątkowską-Stepaniak,
historykiem i politologiem, badaczką prasy polskiej oraz Polonii, która wygłosi wykład
Wiele życiorysów Bolesława Wierzbiańskiego

Wydarzeniu towarzyszyć będzie otwarcie wystawy oraz przekazanie do zbiorów pamiątek dziennikarza.

Podczas spotkania zostanie zaprezentowana najnowsza publikacja prof. Danuty Piątkowskiej oraz prof. Wiesławy Piątkowskiej-Stepaniak pt. "POLSKI AKCENT W AMERICAN EXPEDITIONARY FORCES. Historie prawdziwe, fascynujące i prawie zapomniane".

Publikacja została wydana pod patronatem honorowym Ministra Obrony Narodowej przy współudziale Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Emanuela Smołki w Opolu. Współfinansowana przez Polską Grupę Zbrojeniową i Samorząd Województwa Opolskiego.

Spotkanie odbędzie się
12 stycznia 2023 r. o godz.11.00
w Muzeum Uniwersytetu Opolskiego, pl. Kopernika 11

Opis książki Danuty Piątkowskiej oraz Wiesławy Piątkowskiej-Stepaniak: Polski akcent w American Expeditionary Forces. Historie prawdziwe, fascynujące i prawie zapomniane

Niemal 10 procent oddziałów armii Stanów Zjednoczonych walczącej na europejskich frontach I wojny światowej składało się z Polaków i Amerykanów polskiego pochodzenia. To niezwykły fenomen, jeśli wziąć pod uwagę, że ta grupa etniczna stanowiła wówczas niewiele ponad 3 procent populacji kraju. Dzieje i działalność Polonii amerykańskiej były przedmiotem zainteresowania historyków, publicystów, polityków, a wiedza o niej, choć powierzchowna i fragmentaryczna, dotarła jednak do przeciętnego studenta, czytelnika prasy, maturzysty, internauty, telewidza w Polsce i USA. Jednak wielkość i znaczenie wkładu polskiej diaspory w działania wojenne USA i ich konsekwencje jak do tej pory umknęły uwadze naukowych badaczy i nie są znane opinii publicznej. Dziś, po stu latach od odzyskania przez nasz kraj niepodległości, ten wielki czyn zbrojny w polskiej historiografii nie doczekał się pogłębionej analizy i w miarę pełnego udokumentowania. Powody kilkusettysięcznego zrywu Polaków, efekty ich dokonań oraz poziom zaangażowania, a także wielkość poniesionych ofiar powinny jak najszybciej stać się obszarem eksploracji naukowej. Być może jest to ostatni moment, by skorzystać z zachowanych w Ameryce materialnych, ciągle licznych źródeł, umożliwiających zbadanie tych kwestii.

W materiałach naukowych i publicystycznych dotyczących odzyskania niepodległości odnajdujemy niejako europocentryczny punkt widzenia, tymczasem drogą do niej szedł także Polak w szarym mundurze American Expeditionary Forces. Kozak Stanislaw, Nowicki Joseph, Pilawski Edward, Plewacki Adam, Sieracki Andrew, Tomczak Stanislaw, Tomczak Wladyslaw, Yarmolinski Wladyslaw, Zelasko John i tysiące innych urodzonych na ziemiach polskich lub w Ameryce zasilało oddziały piechoty (rzadko służyli w innych jednostkach), zgłaszając się do armii amerykańskiej jako ochotnicy, ale też wstępując do niej z poboru. Ochotniczy zryw Polonii z chwilą przystąpienia USA do I wojny światowej był jednym z największych aktów dojrzałości społecznej, niekiedy heroizmu i poświęcenia. Do końca 1918 r. w punktach werbunkowych całego państwa zarejestrowano 24 mln osób. Była to akcja na niespotykaną skalę. W długich kolejkach stali ci, dla których zgłoszenie się było przywilejem, prawem, obowiązkiem, dumą i honorem. Spośród zarejestrowanych wyselekcjonowano 2,8 mln osób. Niemal połowa z nich walczyła na frontach w Europie. Do armii amerykańskiej zaciągnęło się – jak podają różne źródła – około 190–300 tysięcy Polaków i Amerykanów polskiego pochodzenia. Polacy stanowili 3,5 procent strat osobowych armii amerykańskiej. To wysoka cena, którą przyszło im zapłacić.

Wkład Polaków w historię i kulturę amerykańską jest znaczący, mający również wymiar polityczny, ciągle zbyt mało doceniany i niedostatecznie rozpoznawany po obu stronach oceanu.